جی.کوتاربا، پی.وانینی | برگردان:فردین علیخواه از آنجایی که ما[در این اثر] کم و بیش مرزهای بین موسیقی عامه پسند و موسیقی کلاسیک را برچیده ایم تا هر دوی آنها را در معرض تحلیلی جامعه شناختی قرار دهیم، اجازه دهید با عبارتی که دربرگیرندۀ ماهیت انواع مختلف موسیقی باشد مرزمان؛ یعنی عرصۀ دقیقی را که می خواهیم بررسی نماییم؛ مشخص کنیم. (بیشتر…)
رابطه سینما و موسیقی از آغاز همین نبوده که امروز هست. روز به روز و فیلم به فیلم گسترش یافته و به پیوند کامل امروز انجامیده است. موسیقی در هر دوره چند ساله به نیاز تازهای از سینما پاسخ گفته است. میگویند انگیزه آشنائی این دو دلداده از همان دوره "سینماتوگرافی" و فیلمهای صامت، رفع مزاحمت اغیار بوده است! آپاراتهای اولیه آن چنان صدای ناهنجار و گوش خراشی صادر میکرد که فیلم را هر چه هم زیبا میبود، از چشم تماشاگران میانداخت. (بیشتر…)
نزدیک به ۲۰۰ سال از ساخت ساز ساکسیفون میگذرد؛ سازی که نامش را وامدار سازندهاش آدولف ساکس است. این ساز بادی برای رسیدن به جایگاهی که امروز در موسیقی دارد، تاریخی پرفراز و نشیب را پشت سر گذاشته است. ساکسیفون سالهای زیادی به عنوان سازی شیطانی در اذهان عموم شناخته میشد. مردم این ساز بادی را بیش از همه با روسپیگری و تجارت مواد مخدر پیوند میداد و برای توصیف صدایش از واژههای نظیر "ناله یا وز وز" استفاده میکردند. در دوران حکومت ناسیونال سوسیالیستها در آلمان حتی تلاشهایی برای ممنوع کردن این ساز انجام شد. (بیشتر…)
بروز جنبشهای سیاسی در خاورمیانه و شمال آفریقا در سالهای اخیر بحثهای بسیاری به راه انداخته است. «بهار عربی» به عنوان یک پدیده اجتماعی پیچیده را میتوان از زوایایی گوناگون بررسی کرد. این بررسیها نشان دهنده تقلیل این اتفاقات به یک عامل و یا علت اجتماعی نیست اما میتواند به درکی کاملتر از این اتفاقات کمک کند. سمرا آدنا دستیار ویراستار ابن سینا (ژورنال مطالعاتیِ امور مسلمانان دانشگاه استنفورد) مصاحبهای با دکتر رمزی سلطی استاد مطالعات عربی در رابطه با موسیقی بهار عربی، ترتیب داده است. (بیشتر…)
احمدرضا احمدی «روح اله خالقی» موسیقی دان و محقق موسیقی، در سال 1328 هنرستان موسیقی ملی را بنیاد نهاد. خالقی شاهد دو دوره ی ریاست «علینقی وزیری» بود و مشکلات او را در دفاع از موسیقی ملی از نزدیک دیده بود. وی با تجربیات وزیری و البته خودش می دانست که تنها راه نجات آموزش موسیقی ملی، ایجاد هنرستانی با استقلال کامل است. خالقی درباره ی بنیاد هنرستان موسیقی ملی در جلد سوم سرگذشت موسیقی ایران می نویسد: «با تبلیغات ناروایی که در محیط هنرستان موسیقی راجع به موسیقی ایرانی شده بود و شاگردان هنرستان را به موسیقی ملی بی علاقه کرده بود (بیشتر…)
(در بخش های پیشین، تا آنجا گفته شد که برخی رفتارهای ساده در اجرای تعزیه، نشان دهنده ی مفاهیم ثانویه ی دیگری هستند و به عبارتی رفتارها و ابزار، در طول تاریخ به شکل نمادین و با تکیه بر ارزش گذاری های متفاوت، در تعزیه تعریف شده اند. م.) «شبیه» یا «شبیه گردانی» یا «تعزیه» (ص. 84 ـ 89) .... رفتارهای آئینی و نمادین را در تئاتر هندی «رِسلیلا» (Reslila) نیز میتوانیم ببینیم؛ که مثلا در آن یک پارچهی عریض سفید، تجسم رود جمنا (Djoumna) است. (بیشتر…)
« دلم می خواهد نمایش های شکسپیر، در نزد مخاطبان معاصر، حس ستایش و کنجکاوی را برانگیزاند، دلم می خواهد آقایان و خانم های دربار لویی چهاردهم با احساسات بسیار برای اجرای نمایش های راسین کف بزنند، باز هم دلم می خواهد اگمونتِ گوته و گفته های گیوم اثر شیلر، تخیلاتِ جوان آلمانی را به شکلی منحصر بفرد درگیر کند، اما وقتی به اجرای بسیار بدِ اُمِنید (Euménides) رجوع می کنم (بیشتر…)
کتاب نمایش و رقص در ایران، نوشته ی مجید رضوانی، یکی از معدود پژوهش های انجام شده در زمینه ی شناخت و آشنایی با ریشه و گونه های مختلف این دو هنر کهن در ایران است که در سال 1962 یعنی بیش از 53 سال پیش در پاریس منتشر شده است. در این کتاب رضوانی به مطالعه ی خاستگاه هنر نمایش و رقص در ایران باستان، شناخت، معرفی و گاه تحلیل و مقایسه ی گونه های مختلف نمایشی در ایران، تمدن های همجوار و در طی تاریخ می پردازد. هر چند گاه خط مرکزی این پژوهش مخدوش به نظر می آید، اما در کلیت خود، یکی از منابع مهم در شناخت و مطالعه ی نمایش و رقص در ایران است. (بیشتر…)
محمود خوشنام فرهنگ عامیانه را اگر برگردان دقیق آن چیزی بدانیم که در زبانهای اروپایی "فولکلور" نامیده میشود، دامنهای بسیار گسترده پیدا میکند و همه باورها، رفتارها، شعرها، قصهها و ترانههای بخش بزرگی از تودههای مردم را در بر میگیرد. در این میان ترانههای عامیانه که جایی برجسته در این فرهنگ دارد، خود به دو بخش روستایی و شهری تقسیم میشود، اگر چه در تعریفهایی که تا کنون از آن به دست دادهاند، به سبب وجود ویژگیهای مشترک از این تفکیک چشم پوشیدهاند. (بیشتر…)
نقش آواز در جوامع بشری مهران پورمندان آنچه که بیش از هر عامل دیگر انسان شهرنشین امروزی را مورد احاطه و گاه شدیداً مورد آزار قرار می دهد عامل «صدا» است. روزانه ده ها صدای مختلف و متنوع از نخستین لحظات بیداری تا به هنگام خواب، ما را با خود درگیر می کند و مورد هجوم قرار می دهد. امروزه، رهایی انسان شهرنشین از «صدا» اگر غیر ممکن نباشد، بسیار دشوار است. تا آنجا که تصور سکوت در زندگی کنونی در بسیاری از مواقع امکان ناپذیر می نماید: حتی به هنگام خواب نیز صدای موتور یخچالی که خاموش و روشن می شود ما را آسوده نمی گذارد. حقیقتاً مفهوم «اصوات طبیعی» در زندگی ما دگرگون شده است. شاید طبیعی ترین صداهایی که امروز ما می شنویم پس از صدای باد و باران در فصول مختلف سال صدای قطرات آبی باشد که با ریتم منظمی از شیری که به درستی بسته نشده یا بسته نمی شود به گوش می رسد. (بیشتر…)
شهرام احدى موسيقى فادو يكى از اساسی ترين ويژگی هاى كشور پرتغال است و بيان كننده حس درونى، روح و جان. فادو تا به امروز معروف ترين، خالص ترين و پاك ترين عنصر فرهنگ مردمى پرتغال محسوب می شود. فادو غم انگيز است بى آنكه احساس شوربختى كند. ريشه هاى موسيقى فادو تا به امروز نامشخص است. عقيده موسيقى شناس ها دراينباره نظرات متفاوتى دارند و اصل فادو را عربى، آفريقائى و يا برزيلى می دانند. بعضى از آنها هم متعقدند كه ميان فادو و ترانه هائى كه دريانوردها می خوانده و می خوانند، رابطه ى مستقيمى وجود دارد. در هر حال، فادو زائيده دل مردم است و معمولا در قديمی ترين و فقيرترين محله هاست كه ترانه هاى فادو خوانده می شوند. (بیشتر…)
شاهرخ راعی سازهای مورد استفاده در اجرای فادو اجرای فادو سازهای خاص خود را میطلبد. گیتارا (Guitarra) یا به عبارت دیگر گیتار پرتغالی (Guitarra portuguesa) اصلی ترین ساز فادو است. این ساز نوعی گیتار با کاسه ای گلابی شکل است که دارای شش جفت سیم و هفده پرده و سه و نیم اکتاو گستره ی صدا دهی است. این ساز با شست و انگشت اشاره و با کمک ناخن نواخته میشود. بسیاری از پژوهشگران بر این عقیده اند که تبار گیتار پرتغالی در دو قرن پیش از این به گیتار انگلیسی یا سیستر (Cister) میرسد (۱). در واقع در نیمه ی دوم قرن هجده انگلیسیها در پورتو دوّمین شهر بزرگ پرتغال بعد از لیسبون، حضور داشته اند. (بیشتر…)