موسیقی و اتحادیه های صنفی

محسن شهرنازدار

انگلستان پیشرو در ایجاد تشکیلات صنفی است.انجمن سلطنتی موسیقیدانان بریتانیای کبیر در سال 1738 توسط جورج فردریک هندل و دیگران تاسیس شد.این انجمن حمایت از نوازندگان حرفه ای و خانواده های آنها را هدف اصلی فعالیت های خود قرار داده بود؛بخصوص  موسیقی دانانی که  به دلیل کهنسالی، ضعف یا بیماری، نیاز به مراقبت و حمایت داشتند.
با این حال نخستن تشکیلات فراگیر صنفی موسیقی تا پایان قرن نوزدهم به وجود نیامد. همچنان که سابقه تاسیس اتحادیه ها در انگلستان بیش از سایر کشورهای اروپایی است، سال 1893 نقطه شروعی برای شکل گیری اتحادیه موسیقی دانان انگلستان نیز هست. در ادامه جنبش اتحادیه کارگری بریتانیا که پیوندی جدی با حزب کارگر داشت، اتحادیه موسیقی دانان در سال 1893 در شهر منچستر پا گرفت .این اتحادیه در قدم نخست بر اساس نوع و ساعات کار نوعی قیمت گذاری صنفی برای شاغلین نوازنده تعیین کرد وعملا در مقابل کارفرمایان موسیقی در آن زمان قرار گرفت. به این ترتیب بیش از 120 سال است که اتحادیه مرتبط با فعالیت های صنفی موسیقی دانان در اروپا به وجود آمده است. این اتحادیه که با نام MU (مخفف Musicians’ Union) شناخته می شود، امروزه سی هزار عضو دارد.

در امریکا نیز فدراسیون موسیقیدانان ایالات متحده  و کانادا (AFM) در 1896 تاسیس شد.این فدراسیون که از اتحادیه های کارگری شامل موسیقی دانان و نوازندگان حرفه ای در ایالات متحده و کانادا تشکیل شده،  بزرگترین سازمان در جهان برای نمایندگی از منافع موسیقی دانان حرفه ای ا:.8)ت.از جمله از اقدامات معروفAFM  ممنوعیت ضبط تجاری موسیقی توسط اعضا در سال 1942-1944 بود که به منظور اعمال فشار بر شرکت های تهیه و ضبط  موسیقی برنامه ریزی شد. به این ترتیب و با این محرومیت دو ساله ،پرداخت حق امتیاز به هنرمندان موسیقی با شرایط تازه ای به رسمیت شناخته شد.

فدراسیون بین المللی موسیقیدانان نیز نهاد صنفی دیگری با عمری بیش از نیم قرن است.این فدراسیون که با نام FIM شناخته می شود،  در سال 1948 تاسیس شده و  امروزه 70 اتحادیه صنفی موسیقی از 60 کشور جهان را تحت پوشش خود قرار داده است.این فدراسیون سه گروه منطقه ای افریقا، آمریکای لاتین و اروپا دارد  و هدف اصلی آن محافظت و پیشبرد منافع اقتصادی، اجتماعی و هنری از موسیقی دانان عضو است.

به طور کلی حفظ و پیشبرد منافع اقتصادی، اجتماعی و هنری جامعه موسیقی،از اهداف اصلی اتحادیه های مرتبط با موسیقی است. مذاکره از طرف نوازندگان با تمام کارفرمایان بزرگ در صنعت، طیف وسیعی از خدمات طراحی شده برای خود اشتغالی با ارائه کمک به نوازندگان حرفه ای و دانشجویی در همه سنین ، حفاظت از کپی رایت ، مشاوره برای تعیین ارزش قراردادها و یا حتی پیش بینی وضعیت کار برای ضمانت سلامت و ایمنی ، از دیگر مسایلی است که اتحادیه های صنفی موسیقی آن را دنبال می کند.

همچنین توجه بر حقوق کم و شرایط نامناسب کار، که توسط بسیاری از نوازندگان ارکسترها تجربه می شود، از جمله دغدغه های اتحادیه های یاد شده است. علاوه بر این، آموزش به نوازندگان جوان و تحقیقات در خصوص بهداشت و سلامت نوازنده،در کمیته های وابسته به این تشکیلات صنفی بررسی می شود. کمیته عدالت نیز به حقوق مشابه در قبال تخصص های یکسان، و احترام و کرامت  نوازنده و موسیقی دان توسط کارفرمایان توجه دارد. امن نگه داشتن خیابان برای نوازندگانی که  در شب کار می کنند نیز از جمله مسایل تحت نظر این کمیته است.

حتی در جریان انتخابات ها، اتحادیه های موسیقی به رایزنی و گفت و گو با نماینده های احزاب می پردازند تا مواضع آنان را نسبت به منافع صنفی موسیقی دانان از قبیل تغییر مقررات کپی رایت، مالیات و غیره به جامعه عضو انتقال دهند و در نهایت موضع انتخاباتی معینی اتخاذ کنند. به طور مثال  MU  درمبارزات انتخاباتی به طور منظم  حضور داشته و مسائل مرتبط با موسیقی و صنعت آن را در گفت و گو با احزاب و جریان های سیاسی دنبال کرده است. برای این منظور در اتحادیه MU، ائتلاف پارلمانی   نوازندگان شکل گرفت  تا  در مجلس عوام و مجلس اعیان  انگلستان ، فرصتی برای دیدار و بحث در مورد مسائل صنفی موسیقی با اعضای هر دو مجلس فراهم کند.

اتحادیه های موسیقی به ارائه کمک های خیرخواهانه به اعضا یا افراد وابسته به اعضا را نیز دنبال می کنند.این حقوق تا کمک هزینه زایمان برای همسران موسیقی دانان نیز پیش رفته است. اتحادیه موسیقی دانان منچستر به عنوان کمک هزینه مراسم تشییع جنازه موسیقی دانان،مبالغی در نظر می گیرد و کمک و حمایت از نوازندگان و وابستگان آنان را، در زمان بیماری، تصادف، فشار مالی  و  کهولت سن، مورد توجه قرار می دهد.

هر چند بسیاری از موارد یاد شده در کشورهای عضو اتحادیه های موسیقی، با نواقص اجرایی مواجه بوده اند؛ اما به عنوان امید ها یا اشکال آرمان خواهانه تشکیلات صنفی از اهمیت ویژه ای برخوردار اند.با این حال نکته قابل توجه در تمامی اساسنامه های اتحادیه ها و تشکیلات صنفی موسیقی، فقدان قوانینی برای حمایت موسیقی دان در برابر سیستم های نظارتی حکومتی است. علت روشن است؛ در کمتر جایی از جهان سیستم های نظارتی موسیقی در اختیار دولت قرار داد و عموما بر عهده تشکیلات صنفی موسیقی است.در نتیجه اتحادیه های صنفی موسیقی بدون از واهمه دخالت دولت و حکومت، صرفا حقوق صنفی جامعه موسیقی در قبال صنعت و تولید موسیقی، حقوق و مزایا و تامین اجتماعی موسیقی دانان را دنبال می کنند؛  حال اینکه در ایران باید اتحادیه ای مستقل صرفا برای مقابله با دخالت های نابجای دولت در امور صنفی جامعه موسیقی پا بگیرد و امیدواریم که پا بگیرد!

این یادداشت در چارچوب همکاری انسان شناسی و فرهنگ با  روزنامه بهار منتشر می شود.

منبع: سایت انسانشناسی و فرهنگ – تیر 1392