اشک های اقیانوس سوار بر امواج انقلاب نارنجی

درباره ی نقش گروه های موسیقی در انقلاب  اوکراین

فرزین طهرانیان

«شما اکنون در یک لحظه تاریخی هستید، مردم ما در حال انقلاب هستند، “ویکتور یوشنکو” شخصیت با فرهنگی است و اغلب به اپرا و کنسرت می رود، این شخص برای اقتصاد و فرهنگ اوکراین کارهای بسیاری خواهد کرد.» این سخنان استاد تاریخ موسیقی روس در آکادمی ملی موسیقی اوکراین در پایان کلاس روز پنج شنبه دوم دسامبر 2004 است.

روز دوشنبه 22 نوامبر 2004 ساختمان کنسرواتوار شهر کیف واقع در ضلع شرقی میدان استقلال این شهر با مرور خاطرات جنگ اول جهانی ، انقلاب اکتبر، جنگ دوم و ویرانی کامل کیف ، خروج نازی ها و استقلال اوکراین ، این بار پس از ماه ها رقابت انتخاباتی ، شاهد واقعه ی عجیب دیگری است. یک سن بزرگ که در دو طرف آن پرچم های نارنجی رنگ ( سمبل ناسیونالیسم اوکراینی) آویخته شده است. در اولین روز انقلاب نارنجی، در ساعت ده صبح چند صد هزار نفر از مردم اوکراین در مقابل سن بر پا شده در میدان استقلال و در حالی که تکه ای از لباس آن ها به رنگ نارنجی بود یا پارچه ای نارنجی به خود بسته بودند ، به انتظار ویکتور یوشنکو و همکارانش بودند.

در این دوشنبه ابری و سرد پس از پایان دور دوم انتخابات و اعلام پیروزی  ” ویکتور یاناکویچ” ، ویکتور یوشنکو که از پیروزی خود در انتخابات اطمینان داشت ، هوادارانش را به میدان استقلال کیف دعوت کرده تا با ایستادگی در این میدان از حقوق خود دفاع کنند.

در ابتدا یک روحانی اورتدکس  سخنانی ایراد کرد. در کنار ویکتور یوشنکو ، ” یولیا تیمو شنکو “( نخست وزیر فعلی اوکراین) ، ” ماروز” (کاندیدای سوسیالیست ها) ، “کنیاخ” (کاندیدای دیگر ریاست جمهوری) ایستاده بودند. اما در این میان چهره ای که باعث تعجب همگان شده بود ، ” سویاتوسلاو واکارچوک” خواننده و آهنگساز محبوب اوکراینی و سرپرست گروه ” آکیان اِلزی” ( اشک های اقیانوس ) بود. او با شال گردن نارنجی در کنار سیاستمداران معترض کشورش ایستاده بود.

گروه آکیان الزی از اولین گروه های راک اوکراینی است ، که از شهر ” لوف” واقع در غرب اوکراین کار خود را شروع کرد . آنها از ابتدا تنها به زبان اوکراینی به اجرای موسیقی و ترانه پرداختند – در اوکراین ، روسی همچنان زبان رایج در مرکز و شرق کشور است.

این گروه از شاخص ترین گروه هایی بود که با شروع رقابت های انتخاباتی به اجرای کنسرت در طرفداری از ویکتور یوشنکو پرداخت. از دیگر گروه ها و هنرمندانی که در طول رقابت های انتخاباتی در اوکراین به طرفداری از ویکتور یوشنکو به اجرای کنسرت پرداختند ، می توان از ” وِوِ” ، “گایدماک” ، ” روسلانا ” ( برنده ی جایزه ی جشنواره یورو ویژن 2004) ،”الکساندر پان ماریوف ” ، “گرین ژولی” ، ” تارتاک” و … یاد کرد.

22 نوامبر تنها یک شروع بود. مردم دو ماه تمام در میدان استقلال کیف و خیابان ” کرشاتیک”(kereshatik) این شهر ماندند تا روزی که ویکتور یوشنکو رسما قدرت را تحویل گرفت. برنامه ی هر روزه ی مردم در این دوماه به این شکل بود : ابتدا به صحبت های یکی از سیاستمداران همکار یوشنکو گوش می دادند که گزارشی از روند مذاکرات را برای مردم قراءت می کرد و بعد به طور مستقیم از طریق تلویزیون های نصب شده در میدان در جریان اخبار قرار می گرفتند. اما بقیه ی روز ، کنسرت بود و کنسرت. در هیچ لحظه ای موسیقی دانان انقلاب را تنها نگذاشتند. در مقابل خانه ی رییس جمهور ( یکی از محل های اجتماع معترضین) و در میدان ، یا خود موسیقی دانان حضور داشتند یا موسیقی آن ها به مردم هیجان می داد. مردم هر روز شاهد و بیننده ی کنسرت خوانندگان و گروه هایی در میدان بودند که در حالت عادی قیمت بلیت های کنسرت آن ها بسیار گران است- کمترین قیمت بلیت در آخرین کنسرت آکیان الزی 20 دلار بود.

گروه ” گرین ژولی” در همان روزهای اول یک ترانه برای یوشنکو تصنیف کرد. این گروه بعد ها نماینده ی اوکراین در یوروویژن 2005 شد. از واکارچوک خواننده ی آکیان الزی بعد ها به عنوان مشاور فرهنگی – هنری رییس جمهور آینده یا نخست وزیر یاد می شد. ” آکسانا بیلوزیر” خواننده ای که در میدان استقلال به اجرای ترانه پرداخت و دسته گلی به یوشنکو اهدا کرد در حال حاضر وزیر فرهنگ در دولت جدید است. این کنسرت ها در روزهای آخر هفته و ساعات پایانی روز به اوج می رسید.

نقش دانشجویان و استادان آکادمی موسیقی در این روزها چشمگیر بود، با توجه به این که کنسرواتوار در میدان استقلال یعنی کانون انقلاب قرار داشت ، در هفته ی قبل از دور دوم انتخابات یک اعلامیه با امضای تعداد زیادی از استادان و پروفسور های آکادمی نصب شد. در این اعلامیه ، دانشجویان به هوشیاری در انتخابات دعوت شده بودند. در اعلامیه نام کاندیدای خاصی ذکر نشده بود اما صراحتا از ویکتور یوشنکو حمایت شده بود. در میان امضا کنندگان نام ” یوگنی استانکوویچ”  آهنگساز شناخته شده در سطح جهان و ” یوری کُت” پیانیست معروف و برنده ی مسابقه پیانوی ” چایکوفسکی” بسیار شاخص بود.

در اولین روز انقلاب یوری کُت کنسرت سالیانه ی خود را در فیلارمونیای کیف برگزار کرد. ساعت هفت بعد از ظهر ” ایرینا آلکسی چوک” (پیانیست ، آهنگساز، استاد موسیقی و همسر کُت) با روبان نارنجی برکیف دستی خود از میهمانان در فیلارمونیا استقبال می کرد. با شروع کنسرت یوری کُت با دستمال نارنجی در جیب چپ فراک خود بر صحنه ظاهر شد و به اجرای برنامه پرداخت.

در روزهای ابتدای این انقلاب ،منابع خبری جمعیت حاضر در مرکز شهر کیف را بیش از یک میلیون نفر اعلام کردند که بیش از نیمی از آنها از شهرهای دیگر آمده بودند. دانشجویان کنسرواتوار که از روزهای قبل با بستن روبان نارنجی بر سازهای خود حمایت خود را از کاندیدای ناسیونالیست اعلام کرده بودند با اصرار به رییس دانشگاه ، وی را مجبور کردند تا سالن ورزش دانشگاه را به انقلابیون بسپارد تا در آنجا استراحت کنند.

تعداد زیادی از دانشجویان هم با درست کردن ساندویچ ، سوپ و چای به طور مستمر از انقلابیون که پس از ساعت ها تحمل سرما در میدان به سالن ورزش پناه می آوردند ، پذیرایی می کردند. تعدادی از دانشجویان آهنگسازی نیز به تصنیف آثاری برای انقلاب پرداختند که توسط ارکستر دانشجویی از سن مستقر در میدان برای انقلابیون اجرا می شد.

26 دسامبر 2004 انقلاب پیروز شد و دور سوم انتخابات با پیروزی 52 درصدی یوشنکو در مقابل یاناکوویچ که 46 درصد آرا را به خود اختصاص داده بود ، به پایان رسید.

با تاریک شدن هوا در شب سال نو ، در حالی که دیگر دور سوم انتخابات برگزار شده بود و انقلابیون سال نو و پیروزی را با هم جشن می گرفتند، دوباره کنسرت ها شروع شد و تا ساعت ها بعد از تحویل سال ادامه داشت. این بار موسیقی دانان مردم را در شادی و پایکوبی همراهی کردند. در این جشن پرشور سرود ملی اوکراین  توسط ” آلکساندر پانماریوف” خواننده ی تنور در حضور رییس جمهور به اجرا در آمد.

یکشنبه 23 ژانویه ی 2005 ویکتور یوشنکو در مجلس اوکراین سوگند یاد کرد و سپس راهی میدان استقلال شد تا با مردم ملاقات کند . در میدان و در میان سیاستمداران ، میهمانان خارجی و یولیا تیموشنکو نحست وزیر دولت جدید، واکارچوک خواننده ی گروه آکیان الزی با چهره ای شاد از پیروزی ظاهر می شود. قبل از سخنرانی یوشنکو در این روز ” تاراس پتریمنکو”(Taras Petrimenko) فرزند یکی از خوانندگان معروف اوکراین ، ترانه ” اوکراینا” را که این روزها معروف تر از سرود ملی اوکراین است به طور زنده در میدان اجرا می کند.

 چهارشنبه 2 مارس 2005 در کلاس تاریخ موسیقی روس ، استاد این درس رو به دانشجویان :” موسورگسکی آهنگساز و جامعه شناس بزرگی بود و در اپرای ” بوریس گودونف” به این مسیله اشاره کرد که همواره گروه یا شخصی برای به دست آوردن قدرت با وعده دادن مردم را فریب می دهد و مردم که خسته از وضع موجود و فشار های زندگی هستند به آنها توسل می جویند اما با شروع حکومت تازه همه می فهمند که حکومت تنها کیفی بود که دست به دست شد.” و وعده ها سوار بر باد کیف دور و دورتر شدند.

 منبع: فرهنگ و آهنگ – شماره ۵ – خرداد و تیر ۱۳۸۴