فمینیست کوچک

یوکو اونو چه کسی بود …
راحله فاضلی

زمانی که خانواده اونو به سان فرانسیسکو مهاجرت کردند، هرگز گمان نمی کردند، فرزندی که دو هفته بعد به دنیا می آید نامش را در کنار جان لنون و موسیقی راک اند رول دنیا جاودانه کند.

یوکو اونو در سال ۱۹۳۳ در ژاپن به دنیا آمد یعنی ۷ سال پیش از آنکه جان لنون چشم به جهان بگشاید. پدر یوکو در یکی از بانک های یوکوهاما کار می کرد و هرچند وقت یک بار محل زندگی آنها تغییر می کرد. البته حضور آنها در امریکا چندان طول نکشید و در سال ۱۹۳۷ به ژاپن بازگشتند. با توجه به موقعیت شغلی مناسب پدر یوکو، او این امتیاز را داشت که در یکی از بهترین مدارس توکیو درس بخواند. مدرسه یی که به دانشگاه گاکوشوین تعلق داشت و تنها فرزندان طبقه اشراف می توانستند در آن تحصیل کنند. در سال ۱۹۴۰ یعنی همان سال که جان لنون به دنیا آمد، خانواده اونو برای زندگی به نیویورک رفتند اما این بار نیز اقامت آنها چندان طول نکشید و یک سال بعد به ژاپن بازگشتند.
پس از بازگشت به میهن در یک مدرسه مسیحی ثبت نام کرد و به تحصیلاتش ادامه داد. اما در سال ۱۹۴۵ او با واژه یی به نام جنگ آشنا شد. بمباران توکیو و آشفتگی مردم شهر باعث شد یوکو برای اولین بار از نزدیک و با تمام وجود جنگ را تجربه کند. او به همراه خانواده اش در محله یی نزدیک توکیو با شرایط بسیار سختی رو به رو شدند. آنها ناچار بودند برای به دست آوردن غذا گدایی کنند. شاید به همین دلیل بود که یوکو هرگز نتوانست این واژه را از ذهنش پاک کند. حتی زمانی که در اوج شهرت بود و طعم صلح را می چشید به مبارزه با جنگ ادامه داد؛ مبارزه یی که هنوز هم به پایان نرسیده است.

او سال ها پس از آن روزهای سخت عنوان کرده بود که پدرش در سایگون بوده است؛جایی که برای آنها که از جنگ ویتنام چیزی به گوش شان خورده است آشناست. قتلگاهی که عده انگشت شماری از آن زنده بیرون آمدند.

روزهای دشوار خانواده اونو مانند سایر ژاپنی ها به سر آمد و سرانجام یوکو تحصیلات خود را از سر گرفت و در سال ۱۹۵۱از مدرسه یی در کنار قصر سلطنتی که از جنگ در امان مانده بود فارغ التحصیل شد. او به عنوان اولین زن در رشته فلسفه دانشگاه گاکوشوین پذیرفته شد اما تحصیلاتش را نیمه کاره رها کرد.

یوکو پس از صرف نظر کردن از تحصیل در رشته فلسفه به نیویورک رفت تا در کنار خانواده اش زندگی کند. انتخاب کالج سارا لارنس برای تحصیل از نظر خانواده اش قابل قبول بود اما او به هنر و محافل هنری علاقه بسیاری داشت و با افرادی معاشرت داشت که از نظر خانواده هم شأن او نبودند. اما حضور یوکو در نیویورک دری بود گشوده به عالم هنر که سرآغاز شکل گیری آینده اش شد.
ورود به دنیای موسیقی
در سال ۱۹۵۶ یوکو با آهنگسازی به نام توشی ایشی یاناگی ازدواج کرد اما زندگی مشترک آن دو دیری نپایید و ۶ سال بعد از یکدیگر جدا شدند. علاقه یوکو به هنر به ویژه موسیقی باعث شد یک بار دیگر برای ازدواج هنرمندی را به عنوان همسر خود برگزیند. انتخاب بعدی او آنتونی کاکس بود. یک تهیه کننده فیلم و موسیقیدان امریکایی که می توانست یوکوی جوان را به رویاهایش نزدیک تر کند. اما آنها نتوانستند زوج هنری موفقی باشند و بیش از آنکه برای رسیدن به اهداف هنری خود تلاش کنند، ناچار بودند برای مسائل حاشیه یی انرژی خود را به هدر دهند. آن دو در سال ۱۹۶۳ صاحب دختری به نام کیوکو شده بودند با این حال یوکو ترجیح می داد بیرون از خانه به فعالیت های هنری اش بپردازد و مسوولیت نگهداری از بچه را به همسرش سپرده بود. به هر حال این وضعیت غیرقابل تحمل زود به پایان رسید و کاکس ها در سال ۱۹۶۹از یکدیگر جدا شدند اما مساله حضانت بچه بسیار پیچیده شد و به موضوع جدال آن دو انجامید. یوکو که به مبارزه عادت داشت برای به دست آوردن فرزندش جنگید اما کاکس ناپدید شد تا اینکه در سال ۱۹۹۴ توانست یک بار دیگر دخترش را ببیند.

همکاری کردن با هنرمندان سرشناسی چون جان کیج از بزرگان هنر تجربی و اورنت کلمن از اسطوره های جاز فرصت مناسبی برای یوکو بود که میان بزرگان خود را مطرح کند. او در سال ۱۹۶۱ اولین کنسرت مهم خود را در تالار رسیتال کارنیج اجرا کرد. این تجربه چهار سال بعد نیز تکرار شد.

بی شک اوج شهرت یوکو بعد از ملاقات با جان لنون و ازدواج با او بود. نه تنها به دلیل هنرمند بودن لنون بلکه به دلیل شیوه زندگی، دغدغه ها، نحوه حضور در جامعه و مبارزات صلح طلبانه آنها در کنار یکدیگر که از ایشان زوجی متفاوت و گاهی اوقات دیوانه ساخته بود.

یوکو در سال ۱۹۶۶ برای اولین بار با جان لنون ملاقات کرد یعنی زمانی که هنوز از کاکس جدا نشده بود. آنها در یکی از نمایشگاه های یوکو در لندن یکدیگر را دیدند و رابطه شان برای همیشه ادامه پیدا کرد. این آشنایی شروع همکاری های بعدی شان شد. هنوز لنون از گروه بیتلز جدا نشده بود که اولین همکاری اش با یوکو را تجربه کرد. یک سال پیش از آنکه ازدواج کنند آلبوم دو باکره را منتشر کردند. این همکاری تا سال ۱۹۸۰ که جان کشته شد ادامه داشت اما مرگ جان باعث نشد فعالیت های یوکو متوقف شود.

او که تحت تاثیر زندگی پرثمر و در عین حال عجیب خود با جان بود تلاش کرد با انتشار آلبوم های جدید مسیری را که با یکدیگر در آن گام نهاده بودند ادامه دهد. به همین دلیل در سال ۱۹۸۱ آلبوم season of glass را روانه بازار کرد. این نام اشاره یی بود به طرح جلد آلبوم که شیشه شکسته خونین جان بود. پس از این آلبوم که با استقبال خوبی مواجه شد نوبت به آلبوم های بعدی رسید و یوکو نشان داد همچنان پرکار است و برای رسیدن به هدفش از پسرش شون که حاصل ازدواجش با جان لنون بود نیز کمک گرفت. آنها در آلبوم rising با یکدیگر همکاری کردند. every man has a woman , starpeace , new york rock , blueprint for a sunrise از آلبوم های بعدی یوکو بودند که روانه بازار شدند.

جنگ برای صلح
یوکو اونو از آن دسته هنرمندانی است که زندگی اش به خاطر فراز و نشیب ها و تصمیم های عجیبش مورد توجه عده بسیاری است. بیش از همه آنها که به حاشیه ها اهمیت می دهند و مایلند از زوایای خصوصی زندگی چهره ها سردر بیاورند. اونو و لنون که از طرفداران صلح بودند و در دنیا به عنوان افرادی صلح طلب شناخته شده اند روش عجیبی برای نشان دادن موضع خود انتخاب کردند. اونو یک ژاپنی بود و بمباران توکیو و آوارگی را تجربه کرده بود بنابراین همراه خوبی برای جان لنون بود تا نفرت خود را از جنگ نشان دهد. بنابراین زمانی که این دو هنرمند ماه عسل خود را می گذراندند عکاسان و خبرنگاران زیادی هتل محل اقامت این دو شتافتند تا شاهد اعتراض صلح طلبانه آنها باشند.

فعالیت های ضدنژادپرستانه و حمایت های او از فمینیسم همچنان ادامه دارد. او از سال ۲۰۰۲ به هنرمندانی که در مناطق بحرانی فعالیت می کنند هدیه می دهد.

از دیگر فعالیت های ضدجنگ او می توان به اجرای ترانه mulberry اشاره کرد که موضوع آن ژاپن پس از جنگ جهانی دوم است؛ ترانه یی که به گفته این هنرمند ژاپنی برای آخرین بار توسط او اجرا شده است.
منبع: روزنامه اعتماد – مهر ۱۳۸۷