آفتاب‌پرست موسیقی پاپ دیگر رنگی نخواهد ساخت

پدرام فرزاد

آنچه به مرور موجب پیدایش پاپ آرت شد، از اواسط دهه پنجاه میلادی با آزمون و خطای نسلی از هنرمندان جوان در عرصه هنرهای تجسمی و موسیقی و کمی دیرتر در زمینه مد آغاز شد. پاپ آرت زندگی چندین نسل را در زادگاهش، بریتانیا و آمریکا، متحول کرد و در دهه های بعدی هنر معاصر و دنیای سرگرمی را که امروزه بر همه جا سایه انداخته، زیر و رو کرد.

کمتر کسی مثل دیوید بوئی در بافتن تار و پودها و ترسیم نقش و نگارهای این پرده بزرگ تاثیر گذار بوده است. او از اولین مسافران این حرکت بود ولی برخلاف اکثر ستاره های هم نسل خود از حرکت باز نایستاد، مسیر خود و در نتیجه طریق دیگران را تغییر داد. کارنامه اش فصل مهمی از این سفرنامه و خودش نمادی از تکاپوی پنجاه ساله موسیقی پاپ در کنش با پاپ آرت شد.

از ترانه سرایی و آهنگسازی شروع کرد، بر آلات موسیقی گوناگون تسلط داشت، تهیه کننده و تنظیم کننده آثار متنوع خودش و دیگران بود، نقاشی می کرد و چند صباحی که استودیوی ضبط و کنسرت زنده را رها کرد روی صحنه تاتر و یا روی پرده سینما ظاهر شد.

او در کنار هم نسلانش با موسیقی راک اولیه که امروزه کلاسیک شده، شروع کرد. اما منتقدان می گویند در همان اولین آلبومش به نام “دنیای دیوید بوئی” و آلبوم بعدی با عنوان “اسپیس اودیتی” چاشنی شاخصی داشت که شاید بهترین کلمه برای توصیف آن هیپی باشد. دهه شصت و سالهای قوام گرفتن راک به پایان رسید. سایرین به هویت خود که در آن زمان نوآورانه و ساختار شکن بود چسبیدند ولی او تحول در این چارچوب را برگزید.

موسیقی راک را که به نوعی”مردانه” و یک بعدی بود شکست و از اوایل دهه هفتاد با افزودن عناصر پر زرق و برق و فریبنده آنچه را که سبک گلم راک (Glam Rock)نام گرفت، پایه گذاری کرد. روی صحنه در قالب شخصیتی تخیلی موسوم به “زیگی” که نه زن بود و نه مرد ظاهر شد.

اواسط دهه هفتاد میلادی عاشق موسیقی رقصی و فانک شد و نتیجه آن یکی از آثار جاودانه تاریخ موسیقی پاپ است، ترانه ‘شهرت’ ( Fame) که با کمک جان لنون و همکاری گروه بیتلز تولید کرد.

اما در ۱۹۸۳ یک دیوید بویی دیگر با انگیزه بیشتر وارد صحنه شد و آلبوم Let’s Dance ( بیا برقصیم) پر فروشترین آلبوم در سراسر زندگی حرفه ایش را منتشر کرد.

تک آهنگهای پر فروش دیگر مانند دختر چینی (China Girl) و عشق مدرن (Modern Love) بوئی را در قلب نسلی کاملا جدید جای داد.

او بازبینی در ریشه های راک ان رول موسیقی خود را ادامه داد و تا همکاری با گروههای هوی متال پیش رفت. در دهه نود با یکی از سبک های جدید آن دوره یعنی درام ان بیس بازی کرد و پس از تمامی این نوآوری ها در پایه گذاری و ترکیب سبک های مختلف از سال ۲۰۰۰ با ترجمان جدید و ویژه خودش به موسیقی راک بازگشت.

بی دلیل نیست که بسیاری او را آفتاب پرست موسیقی دهه های گذشته می دانند که بارها رنگ باخت و رنگ ساخت. سفرنامه او سرمشق و منبع الهام خوانندگان و گروههای موسیقی متنوعی بوده، از بوی جورج تا ایگی پاپ که پدرخوانده پانک راک تلقی می شود.

تاثیر گذاری دیوید بوئی بر موسیقی پاپ محصول پلی بود که او میان موسیقی و سایر جلوه های پاپ آرت بنا کرد. از دل موسیقی رشد کرده بود ولی به آن بسنده نمی کرد و به همین خاطر نوع و ابعاد تاثیر گذاری او فراتر از سبک و قالب های دوره ای موسیقی بود. شاید به همین دلیل بتوان گفت بیش از هر ستاره دیگری موقعیت نمادین به دست آورد و بر زندگی علاقمندان به فرهنگ پاپ تاثیر گذاشت.

ترکیبی از سرکشی در برابر همه چیز، استعدادی کم نظیر و قدرت بازآفرینی او باعث شد که موقعیتی نمادین و بسیار بالاتر از یک ستاره پیدا کند و پس از افول اولین نسل از ستارگان پاپ درخشش او ادامه یافت.

برخی از منتقدان تا آنجا پیش رفته که می گفتند موسیقی سه گونه است: “راک، پاپ و دیوید بوئی”.

او در زندگی شخصی و افکارش نیز آزمون و خطاهای فراوانی کرد. در اواسط دهه هفتاد به عمد از دو جنس گرایی خودش صحبت می کرد، موضوعی که بعدها گاه آن را تکذیب و گاه تایید می کرد.

در سالهای جوانی هر آنچه را که در آن سالها اسباب عصیان و لذت پرستی تلقی می شد، از الکل گرفته تا مواد مخدر را به افراط تجربه کرد. در بیان دیدگاههای سیاسی خود از خودکامگی شبیه به فاشیسم دفاع می کرد. ولی به مرور خلاقیت جای عصیان های جوانانه را گرفت، به همکاری و همیاری روی آورد و در برنامه های هنری خیریه نقش فعالی به عهده گرفت.

او خارج از موسیقی و هنر به دنبال دستاورد و جایگاه ویژه ای نبود. نشان های افتخار رسمی و حکومتی را رد می کرد و دریافت انواع و اقسام جوایز موسیقی و هنری حاشیه ای بر متن بود.

با فروش بیش از ۱۴۰ میلیون نسخه از آثارش در سراسر جهان و دریافت تمامی جوایز موسیقی مهم، دیوید بوئی در زمره برجسته ترین چهره های موسیقی معاصر قرار دارد. مجله رولینگ استون چند سال پیش او را در فهرست “صد هنرمند مهم تاریخ” قرار داد و در نظرسنجی بی‌بی‌سی در سال ۲۰۰۲ برای انتخاب صد چهره موثر در تاریخ بریتانیا او در میان سیاستمداران، ادبا و دانشمندان در ردیف ۲۹ قرار گرفت.

در سال ۲۰۱۳ برای ارزش گذاری به میراث او به عنوان یک نماد مهم موسیقی و مد نمایشگاه کاملی از آثارش در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن بر پا شد. ورودی آن به نسبت تمامی نمایشگاههای قبلی این موزه سریعتر فروش رفت.

آنچه از آفتاب پرست موسیقی به جا مانده به این زودی ها رنگ نخواهد باخت.

آخرین آلبوم او “بلک استار” جمعه ۸ ژانویه، روز تولد ۶۹ سالگی و تنها چند روز پیش از مرگش منتشر شد. ترانه‌های این آلبوم همه دارای مضون مرگ هستند و به گفته بسیاری از دست اندرکاران موسیقی دیوید بوئی آن را به قصد خداحافظی با هواداران خود نوشته است.

منبع: بی بی سی