۱۰ کلوپ جز برتر اروپا

برگردان: ارشیا جم

Hot Clube de Portugal، لیسبون

غربی‌ترین پایتخت اروپا، خانه قدیمی ترین کلوپ جز اروپا نیز هست: Hot Clube، که از سال ۱۹۴۸ به میزبانی از اساتیدی همچون کنت بسی، دیزی گیلِپسی، سارا وان و دکستر گردون مشغول است. در ۲۲ و ۲۴ام فوریه این کلوپِ ۱۴۰ نفره از یکی دیگر استادان باتجربه‌ی جز میزبانی کرد: لو دانلدسونِ ۸۹ ساله. نوازنده‌ی با احساس ساکسیفون آلتو‌‌ که سبک نواختنش را الهام گرفته از چارلی پارکر می‌داند. همانطور که جز مدام در حال تغییر و دوباره‌سازیست، Hot Clube هم پس از آن که ساختمان اصلی‌اش هفت سال پیش در یک آتش‌سوزی از بین رفت، با کمک اهالیِ لیسبون توانست تا دو خانه آنطرف‌تر کارش را از سر بگیرد.

سبکِ طراحیِ داخلیِ جدیدش مینیمال و مدرن و تنها منبعِ گرماییِ سالن تکنواز روی صحنه است. این مکان به دلیل مجاورتش با بایرو آلتو در مرکز لیسبون توانسته افراد مختلفی از موسیقیدان‌های جوان و مسن، دانشجویان و توریست ها را به فضای دنجش بیاورد. نوازنده هرکه باشد، حال هوای حاکم همیشه می‌گوید «این چه خوبه، بهتره بیشتر گوش کنیم.»

 Harris Piano Jazz Bar، کراکوف

 اوایل دهه ۲۰ میلادی جز مانند طاعون در اروپا پخش شد و لهستانی‌ها هم با اشتیاق ویولن‌هایشان را آوردند و با این موسیقی ترکیبش کردند. اما جنگ جهانی دوم تمام خوشی‌ها را متوقف کرد. پس از جنگ، حین سرکوبی‌های استالین، جز سمبول آزادی و مقاوت شد. به همین دلیل طرفداران جدیِ آن در لهستان از جایی مثل انگلیس بیشتر است. حال طرفداران این موسیقی به قدری زیاد است که معمولا گروه‌های معروف جز مجبور می‌شوند چند روز در این کشور اجرا داشته باشند. استعداد محلی و ملیِ زیادی در کراکوف وجود دارد و افرادی مثل پاوِل کاچمارچیکِ (Paweł Kaczmarczyk) پیانیست که ششم فوریه در همین مکان اجرا دارد و به شهرتی زیادی در این کلوپ‌ها رسیده، از نمونه‌های بارز آن هستند. این مکان‌‌ها کوچک (معمولا با ظرفیت ۷۰ نفر) و در اتاق‌ها یا زیرزمین‌های ساختمان‌های آجریِ ۱،۰۰۰ ساله واقع شده‌اند. هَریس در میدانِ بازارِ پر رفت و آمدِ کراکوف قرار دارد و به جزِ استاندارد، فانک، بلوز، غذای خوبش (معمولا ۳یورو) و فضای پرشورش اتکا می‌کند. اکثر شبها ورود به کلوپ مجانیست.

 Donau 115، برلین

 پایتخت آلمان هیچگونه کمبودی از سالن‌های اجرای زنده در هیچ سبکی ندارد. کلوپ‌های جز معروف آن هم A Trane و Zig Zag هستند، که هنرمندان شناخته شده‌تر در آن اجرا می‌کنند. Donau 115 مکان کمتر شناخته شده و بسیار کوچک‌تری (ظرفیت ۵۰ نفر) در منطقه سرحالِ نئوکُلن است. این کلوپ نماینده موسیقیِ نئوجَز —یا بقول صاحب آن چَد مِتنی — «موزیک آتونال روشن‌فکریِ تجربیِ فرانک زاپا طور» است، پس احتمالا اکثر اوقات چیز که از جز می‌شناسید را آنجا نخواهید شنید. کلوپ در طبقه‌ی همکفِ ساختمانیست که زمان جنگ بمب‌باران شده، اما با اینکه دو طبقه‌ی بالا مخروبه‌اند، اتاقی که Donau در آن است سالم مانده. با غذاهای ۵یوروایِ آن و موسیقی عجیب و منحصر به فردش، تنها کلمه‌ای که متوان برای توصیف از آن استفاده کرد «ووندابار!» (فوق العاده به آلمانی) است.

 Jazzhus Montmartre، کوپانهاگن

 کوپنهاگن کلوپ‌های متعددی دارد تا اعتبارش را در دنیای جز حفظ کنند؛ اعتباری که در دهه ۶۰ میلادی با معرفی نوابغی مثل نیلز هِنینگ اوورستِد پِدِرسِن (Niels Henning Ørsted Pedersen) بیسیست به دنیا کسب شد. زمانی نگذشت که هنرمندان آمریکاییِ سیاهپوستی مثل کلمن هاکینز، دکستِر گوردن و بن وبستِر پس از تحمل نکردن رفتاری که در خانه می‌دیدند به آغوش گرم طرفداران اسکاندیناوی آمدند و ساکن کوپنهاگن شدند. Jazzhus Montmartre، سالن دولتی‌ایست که علاوه بر هنرمندانِ شمالی، به جذب کردنِ موسیقیدانان بین‌المللی، مثل لیَن کَرولِ انگلیسی، شهرت دارد.

در اینجا تمرکز به روی جَز پایه است و از مشتقاتِ آونگاردی که از آن بیرون آمده است استقبال نمی‌شود. تمام اتفاقات نیز در ساختمان زیبای زرد رنگی با پنجره‌های بزرگ در مرکز شهر رخ می‌دهد. نزدیک آنجا، در نیهاون زیبا، سالن فاخر دیگری به اسم Standard Jazz Club وجود دارد. این کلوپ توسط پیانیست معروف نیلز لان دوکی و کلاوس مِیِر اداره می‌شود و اگرچه قیمت‌های آن به نسبت مونتمارتره گرون‌تر است (۳۸یورو ورودی) اما این دو تفکر موسیقیایی یکسانی را دنبال می‌کنند.

 The Verdict، برایتون

 جز در بریتانیا زنده و سرحال است. از آنجایی که سالن‌های امثال رانی اسکاتس (Ronny Scott’s) همیشه پر و همیشه گرون هستند، بازدیدکنندگان لندن بهتر است به جاهایی مثل Vortex، Jazz Cafe، the 606 و ‌The Hideaway بروند. اما پایتخت نماینده‌ی کیفیت در این حوزه نیست: دو کوچه قبل از اسکله‌ی برایتون، کلوپِ The Verdict (حکمِ دادگاه) برعکس همتایان شیکش در پایتخت، در مجاورت دادگاه‌های قانونی واقع شده و اسمش را با توجه به همین موضوع گزیده. اما زیر نظر اندی لَوِندِر تنها درخواست موجود در این مکان تشویقِ ممتد برای نواختن دوباره است. محل اجرا در زیرمینی مملو از عکس اساتید جز و ۶۰ صندلیست و طبقه‌ی بالا کافه‌ای قرار دارد که اجرا‌ها را پخش می‌کند. سلیقه‌ی موسیقیاییِ ماجراجویانه و صدادهیِ عالی آن نه تنها منجر به جذب هنرمندان داخلی — مثل مارک لاکهارتِ ساکسیفونیست، لیام نوبِل پیانیست— و خارجی — مثل گیتاریست پرتغالی ویتور پِریِرا — شده است، بلکه طرفداران تمام نسل‌ها را به خود کشانده است.

 Porgy and Bess، ویَن

 این شهر با بزرگان موسیقیِ کلاسیکش — هایدن، موتزارت، اشتراوس — تعریف می‌شود و ممکن است زمانی امثال چارلی پارکر و دوک الینگتون را حتی موسیقیدان به حساب نیاورده باشد. اما زمان تغییر کرده و اروپای مرکزی این روزها بالاخره نحوه ساخت موسیقی بدون استفاده از دفتر خط‌ دار را یاد گرفته. این کلوپ مدرن  یک سالن کنسرت کوچک با ۳۵۰ صندلیست که برای راحتیِ بهترین نوازنده‌ها ساخته شده است.

شنوندگانِ پُرگی با احترام و گوش باز به آنجا می‌آیند و گذراندن یک عصر در کنار آنها می‌تواند تجربه‌ی لذت بخشی باشد. نوازندگان جز دسته اول متنوعی به این کلوپ سر می‌زنند، از قهرمانان کوبایی فوق‌العاده‌ای مانند آرتورو ساندووال و پاکیتو دِریوِرا (Arturo Sandoval and Paquito D’Rivera) تا هنرمندان جوان و با استعداد اروپای مرکزی با موسیقی‌های تجربی.

 Reduta، پراگ

 کلوپ‌های جز کمی ادعا دارند که رییس جمهور آمریکا برایشان نواخته، اما رِدوتا با افتخار می‌تواند نام بیل کلینتون را کنار اسامیِ وِنتون مارسِلیس، سِسیل تیلور و رانی اسکات قرار دهد. نکته جالب توجه این است که این کلوپ در ۱۹۵۷ تاسیس شده؛ زمانی که چکوسلواکی علاقه‌ی چندانی به خلاقیت لیبرال نداشت. اما با متعهد ماندن به جز در هر شبِ هفته و سلیقه‌ی موسیقیاییِ تنوع طلبی که از جز استاندارد تا لاتین و تلفیقی را پوشش می‌دهد، توانسته است همچنان توریست‌ها را به سمت خود بکشاند. سالن  ۱۰۰ نفره و صدادهیِ عالی‌اش هم به این موضوع کمک کردند. در ضمن تمام نوشیدنی‌ها از دهانه‌ی یک ساکسیفونِ قدیمی سرو می‌شود.

 Sunset Sunside، پاریس

 در فرانسه جز یکی از وارداتِ آمریکا نیست و همیشه صداهای محلی زیادی شبیه به جز را تولید کرده است؛ از «جیپسی جَز»های جَنگو راینهارت در دهه ۳۰ تا ترکیب ویولن و آکاردئون در سبک بال موزِت (bal-musette). اما موسیقیدانان آمریکایی همیشه عاشق پاریس بودند. مایلز دیویس حتی در همین کلوپ، که در سال ۱۹۸۳ توسط میشل و ژان-مارک پُرتِت تاسیس شده، نیز نواخته است. دو اتاق آن تلقی کننده‌ی دو فضای مختلف‌اند: Sunside به نیویورک ۱۹۵۰ می‌ماند و ‌Sunset یادآور طراحی متروی پاریس است.

در همان خیابان کلوپ تحسین‌شده‌ی دیگری به اسم Duc de Lombard وجود دارد که به نظر می‌آید به دلیل نزدیک بودنش به نوتردام بهتر است قبل از رفتن به آنجا برای رزرو اقدام کنید. اگر هم مایل به رقصیدن هستید با یک پیاده روی کوچک به سمت دیگرِ رودخانه می‌توانید به Caveau de La Huchette بروید که بیشتر روی موسیقیِ سوینگ (Swing) دهه ۳۰ و ۴۰ تمرکز می‌کند.

 The Loft، کلن

خیابان‌های موقر منطقه‌ی ایرِنفِلد کلن در چند سال گذشته به قدری پر رفت و آمد شدند که به این کلوپِ ناشناس ۲۵ساله، با برنامه‌ای پر از نوازندگان داخلی و بین‌المللی معتبر، به تازگی رونق بخشیده‌اند‌. صاحب آن هانز مارتین مولر نوازنده‌ی فلوت است که سابقه‌ی طولانی‌ای در نوازندگی برای ارکستر دارد، اما عشق او به موسیقی جز و اعتماد دوستانِ نوازنده‌اش به او باعث شد تا این اتاق دنج زیر شیروانی را تبدیل به یک کلوپ جز بکند. این مکان، به اقتضای کوچکیِ آن، جاییست که هم مردم و هم نوازندگان آماده‌ی معاشرت با یکدیگرند و حتی ممکن است با یکدیگر نوشیدنی بنوشند. جزِ آن مدرن و اکثرا بداهه است و شنوندگان جوان و کنجکاو را به خود جلب می‌کند.

 Cafe Central، مادرید

 اسپانیا به تمام سبک‌های موسیقی علاقه دارد، نه فقط سبکی که در آن گیتار‌های سریع با ریتمِ کفش‌های پاشنه‌ بلند نواخته می‌شوند. احترام برای موسیقیِ با کیفیت برای شنوندگان مشتاق آن امری غریزیست. سِنترال از سال ۱۹۸۲ در حال برگزاری اجراهای زنده‌ی جز و بلوز در ساختمان قرن نوزدهمی ایست که قبلا مغازه‌ی زیبایی برای فروش نقاشی، شیشه، آینه و قاب بوده. حضورش در پلازا دِل آنخِل آن را در قلب شهر و در میان مردم، مغازه‌ها و رستوران‌ها قرار می‌دهد. از لحاظ موسیقیایی، تمرکزش بیشتر روی جز پایه و جیپسی جز است، اما گاهی اوقات افرادی که گیتار‌های سریع می‌زنند هم به جمعشان اضافه می‌شوند.

منبع: گاردین