خلق یک اثر اسطوره‌ای
علی مسعودی‌نیا
به یاد ترانه مشهور و ماندگار «روز عالی» ساخته لو رید
٢٠ سال پیش در چنین روزی (هشت آذر) ترانه «روز عالی» که لو رید در سال ١٩٧٣ آن را ساخته و خوانده بود، از سوی ٢٩ هنرمند برجسته عرصه موسیقی بازخوانی شد و به رتبه نخست جدول برترین ترانه‌های بریتانیا صعود کرد.
شاید اسم لو رید به‌تنهایی برای تضمین کیفیت یک اثر کافی باشد و شاید هواداران متعصب او چندان هم خوش نداشته باشند که اثری از او را با صدای دیگران بشنوند، اما «روز عالی» برای خودش داستان دیگری داشت که تبدیلش کرد به یکی از ماندگارترین کاورهای کل تاریخ موسیقی. اگر در یک کلام بخواهیم وصفی برای این قطعه بیابیم، باید بگوییم اثری است اسطوره‌ای که گروهی از غول‌های دنیای موسیقی در آن حضور داشته‌اند و هیچ‌کدامشان هم بیش از چهار یا پنج عبارت ترانه را نخوانده است، اما نتیجه؟ یک شاهکار! این قطعه آرام و ملودیک و ساده که ریتم سه‌چهارم دارد، تا عمق روح نفوذ می‌کند و حال عجیبی به شنونده می‌دهد؛ چیزی شبیه خلسه.
این گروه بزرگ از هنرمندان گرد هم آمدند تا برای خیریه «کودکان نیازمند» که از طرف شبکه بی‌بی‌سی راه افتاده بود کاری کنند که درآمدش صرف کمک به این کودکان شود. چنین شد که ترانه لو رید انتخاب شد و مایک رانسون نوازندگی پیانو و رهبری ارکستر بزرگ این اجرا را برعهده گرفت. دیوید بووی در آن کی‌بورد نواخت، نرور بولدر بزرگ ترومپت زد، هربیک فلاورز نوازندگی توبا را برعهده گرفت، کلاوس وورمن و جان هیسلی نیز به‌ترتیب بیس و درامز آهنگ را نواختند. کل زمان قطعه سه دقیقه و ۴۶ ثانیه بود و به محض کلیدخوردن پروژه، تعداد زیادی از بزرگان عرصه موسیقی برای مشارکت در آن اعلام آمادگی کردند. تعدادشان به بیش از ٢٠ نفر رسید و بااین‌حساب باید در هر دقیقه از قطعه پنج یا شش نفر آواز می‌خواندند و به‌این‌ترتیب به هر کس بیش از سه،چهار کلمه نمی‌رسید.
این چالش بزرگی بود: از یک‌سو وقتی سه، چهار واژه؛ یعنی تقریبا نصف یک مصرع را برای خواندن در اختیار داری، تفاوت تن صداها و همگام‌شدن با بخش قبلی و بعدی و حس کلی اثر کار دشواری است. از طرف دیگر این چالش در میان است که وقتی این‌همه ستاره هولناک را یک‌جا در اختیار داری، کدام بخش را به کدامشان بسپاری؟ طبیعی بود که قطعه را خود لو رید آغاز کند. بعدش بونو از گروه «یو تو» و اسمای ادواردز از گروه «مورچیبا» به میدان آمدند.
دیوید بووی، سوزان وگا، اندرو دیویس و التون جان، پایان‌بخش بند اول قطعه بودند. از میان جوان‌ترها، گروه بویزون یک نیم‌سطر را با هم اجرا کردند و لسلی گرت، لو رید، برنینگ اسپیر و دوباره بونو بند دوم را ادامه می‌دادند و تامس الن به‌همراه گروه برادسکی کوارتت این بخش را به پایان می‌رساند، اما تازه اینجای ترانه کار صداقشنگ‌ها شروع می‌شد: هیدر اسمال از گروه «ام پیپل» با آن صدای حجیم و فوق‌العاده وارد می‌شد و امیلیو هریس، تمی وینت و شاون مک‌گاون قطعه را به سولوی شئونا وایت پاس می‌دادند؛ جایی که این نوازنده با هورن تنور غوغا به‌پا می‌کرد. دکتر جان، دیوید بووی، رابرت کری و هیویی مورگان (از گروه فان لاوین کریمینالز) فاز بعدی ترانه را آغاز می‌کردند. بعد یان برودی از گروه «لایتنینگ سیدز» به‌همراه گبریل، دکتر جان، اوان دندوی گروه «لمونهدز» اختتامیه این بند را به امیلیو هریس می‌سپردند. دومین سولوی قطعه را کورتنی پاین، نوازنده ساسوفون سوپرانو برعهده داشت.
ارکستر بزرگ بی‌بی‌سی هم فرصتی برای خودنمایی می‌یافت تا فینال قطعه اجرا شود: برت اندرسون از گروه «سوئد»، گروه کر ویژوال مینیستری، یوان آرماترادینگ، لوری اندرسون، هیدر اسمال، تام جونز بزرگ، دوباره هیدر اسمال و آخرش فکر می‌کنید چه کسی؟ بله دوباره خود استاد لو رید! از من بپرسید می‌شود که این قطعه را هم نشنیده باشید، اما تجمع این‌همه اسطوره موسیقی مرعوبتان کرده باشد.
اگر «روز عالی» را نشنیده‌اید بدانید که ترستان بیجا نیست. خود قطعه شاید چیز عجیب‌وغریبی ندارد، اما اتمسفر اجرای آن درخشان است و بدجور ذهن را درگیر می‌کند. شاید قدری بازی‌دادن گروهی مثل بویزون در آن بدسلیقگی بود، اما آنها هم اجرای درخشانی داشته‌اند.
خبری از خواننده‌های درب‌وداغانی که الکی جیغ‌وویغ می‌کنند در این ترانه نیست. متأسفانه نمی‌توانم خصومتم را با اَدل پنهان کنم، اما واقعا اگر در آن‌موقع بود و اسم‌ورسمی داشت، مطمئن هستم که در این قطعه بازی‌اش نمی‌دادند. لو رید برای این‌جور خواننده‌های پرمدعا زیادی مینی‌مال است. آهنگ‌های او از ریتم و دکلماسیون طبیعی کلام فاصله چندانی نمی‌گیرند و گاهی در این روند حتی از باب دیلن هم رادیکال‌تر است. اصلا این بحث را تمام کنم و بروم یک‌بار دیگر این قطعه را گوش کنم تا روزم خوش شود. روز شما هم خوش!
منبع: روزنامه شرق
